تعیین حساسیت مراحل نمو گندم نان به تنش رطوبتی و تاثیر آن بر عملکرد و اجزای عملکرد

به منظور مطالعه اثر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم و تعیین حساسیت مراحل نمو به تنش، آزمایشی مزرعه ای با استفاده از طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (1379-81) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد به اجرا در آمد. در کرت های اصلی، تیمارهای تنش خشکی در هفت سطح شامل d1 آبیاری کامل، d2 قطع آبیاری از یک برگی تا گل انگیزی، و در تیمارهای بعدی قطع آبیاری و جلوگیری از نفوذ بارندگی به ترتیب d3 از یک برگی تا گل انگیزی، d4 از گل انگیزی تا ابتدای طویل شدن ساقه، d5 از طویل شدن ساقه تا ظهور برگ پرچم، d6 از ظهور برگ پرچم تا گرده افشانی و d7 از گرده افشانی تا اواخر مرحله پرشدن دانه ها (خمیری نرم) و در کرت های فرعی چهار رقم گندم روشن، قدس، مرودشت و چمران قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد، اثر تنش رطوبتی بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد و اجزای دانه، شاخص برداشت و دیگر صفات معنی دار بود. اختلافات ژنوتیپی در مورد صفات مورد نظر موجود بود. عملکرد دانه ارقام در تیمارهای d5، d6 و d7 به ترتیب 36.7، 22.8 و 45.6 درصد نسبت به تیمار d1 کاهش یافت. بین عملکرد دانه و تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، درصد باروری سنبله و وزن خشک سنبله در مرحله گرده افشانی همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. بر اساس این نتایج مشخص شد که در شرایط تنش رطوبتی، عملکرد دانه عمدتا متاثر از تعداد دانه در واحد سطح می باشد. بنابراین اعمال تنش در هر مرحله از نمو گندم باعث کاهش عملکرد شده و مراحل پر شدن دانه ها (d7) و رشد سریع گندم (d5) نسبت به کمبود رطوبت بسیار حساس می باشند، هر چند اثر سو تنش در مراحل پر شدن دانه ها و طویل شدن ساقه بر عملکرد از شدت بیشتری برخوردار می باشد.